Komentarze (0)
Świat symboli
Ornamenty na dywanie dalekowschodnim mają dwa podstawowe znaczenia: pełnią rolę dekoracyjną jak także mają znaczenie symboliczne. Każdy człowiek, czy to znawca dywanów czy przeciętny użytkownik na pierwszy rzut oka dostrzega ich kolorystykę czy wzornictwo oraz symetrię kompozycji. Ażeby jednak zwykły użytkownik mógł zrozumieć prawdziwe znaczenie wzorów danego dywanu zapraszamy do zapoznania się z poniższym artykułem.
Każdy dywan perski posiadający jakiś wzór posiada zawartą ideę, jakiś ukryty sens, przemawia własnym, bogatym językiem. Istnieje cały świat symboli wraz z bogactwem ich znaczeń i związków z historią, kulturą czy też religią danego ludu. Istnieję szereg pojęć ukrytych po postacią przeróżnych znaków na dywanie. Symbolika ikonograficzna jest związana z kobiernictwem od samego początku sztuki tkania dywanów. Każdy ornament na dywanie w swojej koncepcji ma za zadanie pełnienia formy przekazu do odbiorcy – czyli użytkownika dywanu. Wprowadzają nas dzięki temu w świat kultury, filozofii i estetyk dalekowschodnich cywilizacji, tym bardziej nawet, że obecne dywany perskie wzorowane są na dawnych okazach z tamtych rejonów. Mimo różnorodności kultur – perskiej, kaukaskiej czy tureckiej pewne symbole są identyczne. Większość symboli odwołuje się do starożytnych wierzeń pogańskich i ma znaczenie mistyczne lub magiczne lub religijne (np. obramowania na dywanie typu Buchara symbolizują bramy raju). Od początku powtarzano je na wyrobach z różnych rejonów.
Rodzaje symboli
Kultury Wschodu przypisywały niektórym zwierzętom magiczne dobroczynne właściwości, dlatego wiele kobierców z tamtego rejonu posiada motywy zoomorficzne. Najczęściej powtarzają się wizerunki orła, koguta, koguta, czy pawia (ptaki uważano za łączniki ziemi i nieba). Często też pojawiały się sceny polowań, oraz inne sceny z udziałem zwierząt – np. barana, na dywanach typu gabbeh. W kulturze antycznych Chin smoki miały ogromne znaczenie, dlatego nanoszono je także na wyroby stamtąd.
Dywany kaszkajskie przykładowo posiadały stylizowane palmety – nawiązanie do motywu roślinnego. Motyw ten jest najczęściej stosowany i przybiera najróżniejsze formy. Zawierany jest w praktycznie każdej części dywanu – jak i na obramowaniu (bordiurze głównej) czy też w postaci kwiatowego medalionu. Przybierają formy heratu, rozet, palmet , pnączy oraz wielu innych jak na przykład w dywanach mir pod postacią kwiatów w centralnej części czy waz z kwiatami. Osobno wyróżnić trzeba motyw drzewa życia – kultury azjatyckie praktykowały kult roślin, a samym roślinom przypisywano magiczną moc. Dlatego wizerunki drzewa życia stosowane były bardzo często.
Innym rodzajem zdobień są motywy geometryczne obecne na dywanach anatolijskich i kaukaskich. Wśród nich należy omówić najważniejsze i najbardziej znaczące dla ludów perskich:
- Motyw swastyki, który jest jednym z najczęściej powtarzanych wzorów starożytnych. Został on rozpowszechniony przez Nomadów i jest powiązany głęboko z religią i wierzeniami,
- Motyw Świątyni ognia,
- Motywy dłoni i wnęki obecny między innymi na modlitewnikach ludów Beludżów,
- Motyw rombów złożonych z czterech trójkątów – symbolizujący liczbę 4, która według starożytnych kultur oznaczała żywioły (ogień, powietrze, wodę oraz ziemię) lub też cztery pory roku i cztery tygodnie w miesiącu. Motyw ten pojawia się często w postaci medalionu z czterech trójkątów,
- Motyw gul – widoczny najczęściej na dywanach perskich Tekke, Jomudów oraz kobiercach z rejonów Turkiestanu.
- Motyw toporu – ta ikona narzędzia walki o dwóch ostrzach wyrażał moc materiału z jakiego go zrobiono jak także uosabiał oblicze władzy
Każdy dywan dalekowschodni posiada swoje odrębne wzornictwo, dzięki czemu można przypisać dany dywan do regionu z jakiego pochodzi. Na każdym kobiercu widoczne są cechy charakterystyczne dla danego miasta czy kraju z którego się wywodzą. Czasami symboliczna jest także kolorystyka jak na monochromatycznych wyrobach Beludżów.
Tematyka symbolizmu dywanów jest bardzo obszerna i ciężko byłoby opisać ją w książce, a co dopiero w krótkim artykule, zapraszamy zatem do uzupełnienia wiedzy zainteresowanym z różnych źródeł, gdyż warto znać jest genezę swojego dywanu.
